مهارت هایی که سبب تصميم گیری موثر می‌شوند چه چیزاهایی هستند؟ آيا شما تاکنون در زندگی خود تصميم و یا تصمیم های اشتباه گرفته ايد؟ تصميم خوب گرفتن، غالبا مساله ای آسان نيست به طوری که در خیلی از موقعیت های چالش برانگیز، ما ترجیح می دهیم که نسبت به مساله و یا رویداد خاصی، تصمیمی نگیریم. تمام تصميم هايي كه در زندگی خودمان مي گيريم هم دارای پيامدهای خوب و مثبت و هم بد و منفی اند.
به همین جهت غالبا در برخی تصمیم گیری های حساس، تردید و دودلی داریم. به نحوی که برخی از مردم از این موقعیت تصمیم گیری کناره گیری و فرار میکنند، که البته اگر ما نسبت به فرایند و مراحل تصمیم گیری، آشنایی مناسبی داشته باشیم، با مشکلات و پیامدهای منفی بعد از تصمیم گیری کمتری مواجه خواهیم بود و با چالش های کمی نیز روبرو می شویم.
داشتن مهارت های تصميم گیری به معنای انتخابی است کاملا منسجم و حساب شده از بین گزینه هایی که در رابطه با موضوع و مساله ای که در اختیار داریم، تا بتوانیم تغییرات مثبت و بهتر در زندگی خودمان ایجاد کنیم و تاثیر عوامل خطر ساز و ریسک و شانس را در زندگی به حداقل ممکن برسانیم.
اشتباهات در انجام تصمیم گیری موثر
بعضی از مردم در فرایند تصمیم گیری خود برخی از اشتباهات را مرتکب می شوند که بعضا بسته به اهمیت آن تصمیم، این اشتباهات می توانند مسیر زندگی فرد را تغییر بدهند و او را با مشکلات بسیار جدی مواجه کنند.
- عجله کردن در تصمیم گیری، خصوصا تصمیم های حساس و مهم: در واقع فرد، قبل از اینکه تمامی جوانب و پیامدهای مثبت و منفی تصمیم خود را در نظر بگیرد، اقدام به تصمیم گیری می کند.
- دوراندیشی نامناسب و محدود: در این موقعیت، فرد تحلیل درستی نسبت به مساله مورد تصمیم ندارد و با تکیه به حسابهای سرانگشتی و نادرست و تحلیلی بسیار سرسری، اقدام به تصمیم گیری نمی کند.
- خوش بینی زیاد: فرد علی رغم وجود برخی آثار و علایم منفی، صرفا با تکیه بر دیدگاهی مثبت و خوش بینانه اقدام به تصمیم گیری می کند و جوانب و پیامدهای منفی آن را لحاظ نمی کند.
مهارت های تصميم گیری و یا تصمیم گیری تحت تاثیر سه عامل مهم قرار دارد:
- مساله، مشكل و یا موقعيتي كه لازم است فرد درباره آنها تصمیم لازم را بگیرد.
- وجود شخصی که تصمیم بگیرد.
- مجموعه عواملی که بر روی تصمیم گیری موثر فرد اثر می گذارند.
براي گرفتن تصمیم صحیح، وجود این مهارتها نیز لازم است:
- مهارتهاي تفكر خلاق و تفکر انتقادي
- مهارتهاي حل مساله موثر
- مهارتهاي تجزيه و تحليل و ارزیابی مسایل
مهم ترین عوامل تاثیر گذار در تصمیم گیر ی ها:
علل خیلی زيادي وجود دارند كه در تصميم گيري ها اثر گذارند:
- داشتن آگاهی و اطلاعات دقیق و کافی نسبت به موضوع
- وجود موقعیت های مختلف
- فشارهای گروهی و اجتماعی در رابطه با تصمیم گیری
- داشتن اعتماد به نفس لازم برای تصمیم گیری
- داشتن استقلال فكری
- مسولیت پذیری
- نترسیدن از خطرات و پیامدهای احتمالی منفی تصمیم گیری
- درک، تحلیل و ارزیابی مناسب نسبت به موقعیت
- ارزشها و باورها و تفکرات فرد نسبت به موضوع
- روش های تصمیم گیری
- استفاده از مشورت های مختلف
- انعطاف پذیری داشتن
با توجه به اهمیت سه عامل اول، توضیحاتی در رابطه با آنها ارایه خواهد شد.
داشتن آگاهی و اطلاعات دقیق و کافی نسبت به موضوع: براي اينكه بتوانید تصميم هاي موثري بگيريد بايد در مورد مساله يا موقعيتي كه مي خواهيد راجع به آن تصميم گیری داشته باشید، باید حتما اطلاعات كافي داشته باشيد.
فشارهای گروهی و اجتماعی در رابطه با تصمیم گیری موثر: نظرات و باورها و تفکرات اطرافیان ، خانواده ، دوستان و وسايل ارتباط جمعي در تصمیم گیر یهای بسیار اثر گذارند.
وجود موقعیت های مختلف: انسانها ممكن است در يك موقعيت يك تصميمی بگيرند و در موقعيتی ديگر نیز، تصميمي متفاوت با تصميم قبلي خود بگيرند.
مهم ترین روش ها و مهارت های تصميم گيری
- تصميم گيری های احساسی: در اين تصميم گيري افراد صرفا بر مبنای احساسات و هیجانات غالب خود در آن موقعیت، اقدام به تصمیم گیری می کنند.
- تصميم گيري های لحظه ای و تکانشی: فرد در يك لحظه و بدون تفكر زياد تصميم مي گيرد و اصلا به پیامدهای آن فکر نمی کند.
- تصميم گيري مطیعانه و سپردن تصميم گيري به ديگران: این دسته از افراد شخصت های وابسته ای هستند که از مسولیت پذیری واهمه دارند و به خاطر ترس، تمایل دارند دیگران برایشان در رابطه با موضوعی تصمیم بگیرند.
- تصميم گيري اجتنابی: در این روش، افراد تمایل به تصمیم گیری ندارند و سعی میکنند که از آن کناره گیری کنند و هر چه که پیش آید خوش آید.
- تصميم گيري اخلاقی: تصمیم گیری صرفا بر اساس وجدان اخلاقی، حتی اگر به نفع فرد نباشد و برایش آزار دهنده باشد.
- تصميم گيري منطقي و عقلانی: اين نوع تصميم گيري براساس تجزيه و تحليل، بررسي مزايا و معايب راه هاي مختلف، ارزيابي نقاط قوت و ضعف انتخاب هاي مختلف انجام مي شود که این روش، بهترين روش موثر برای تصميم گيري است.
مراحل تصميم گيري عقلانی و منطقی
- درک و شناخت موقعیت و مساله: اين مرحله شامل درك و بازشناسي نياز به تصميم گيري در يك موقعيت خاص است . معمولا يك موقعيت يا مشكل ما را وادار مي نمايد كه نياز به تصميم گيري را درك كنيم . گاهي اوقات ما موقعيت را نديده مي گيريم و در نتيجه ضرورت تصميم گيري را احساس نمي كنيم . بنابراين اولين مرحله تصميم گيري شناخت موقعيت يا مساله خاصي است كه مي خواهيم در باره آن تصميم بگيريم.
- گردآوری اطلاعات: اين مرحله بسيار مهم است زيرا ما بايد تمامي اطلاعات مربوط را در مورد موقعيت يا مشكل مورد نظر گردآوري كنيم .
- تحلیل و ارزيابي: در اين مرحله پیامدهای مثبت و منفی را مورد ارزیابی قرار می دهیم.
- انتخاب: در اين مرحله از بين راه هاي مختلف يك راه حل را انتخاب مي كنيم .
- اجرا: در اين مرحله راه حل انتخاب شده را اجرا مي كنيم.
ويژگي هاي يک تصميم گیری خوب
- داشتن تناسب اخلاقي برای فرد و موقعیت
- قابل درک و پذيرش
- به موقع باشد
- كيفيت داشته باشد
یک توصیه
اگر جز افرادی هستید که با توجه به اطلاعات ذکر شده، در مهارت های تصميم گیری خود دچار مشکل هستید و یا به طور کلی از تصمیم گیری های خود آسیب دیده اید و نتایج منفی برایتان به بار آورده است، و یا می خواهید که به صورتی پیشگیرانه، مهارت های تصمیم گیری اثربخش را به نحوی بسیار کاربردی فرا بگیرید، می توانید با روانشناسان بهترین مرکز مشاوره رشت در ارتباط باشید تا با اطلاعات تخصصی در این رابطه، ضمن گرفتن بهترین تصمیمات ممکن در موقعیت های مختلف، در زندگی خود با چالش های کمتری روبرو شوید.
