حافظه و راهکارهایی برای جلوگیری از فراموشی

حافظه چیست؟

حافظه از منظر علم روانشناسی یعنی اینکه ذهن شما توانایی لازم جهت دریافت، ذخیره سازی، نگه داری و بازیابی  و فراخوانی اطلاعات را داشته باشید.

در واقع در تعریف حافظه می توان گفت که مجموعه ای از فعالیتهای ذهنی و  یا مطالعه ای که در طی آن،  ما اطلاعاتی را فرا گرفته ایم و تجربه کرده ایم، فراخوانی میشود. بنابراین حافظه و یادگیری ارتباط بسیار نزدیک دارند.

انواع حافظه

 

حافظه حسی:

وقتی محرک های محیطی نظیر نور، صدا، بو و …. از طریق گیرنده های حسی دریافت می شوند، بلافاصله وارد حافظه حسی می شوند که در واقع این نخستین مرحله از یادگیری و ذخیره سازی اطلاعات است.

حافظه کوتاه مدت:

بعد از اینکه اطلاعات وارد شده به حافظه حسی مورد توجه و دقت قرار میگیرد وارد حافظه کوتاه مدت می شود که این اطلاعات برای مدتی کوتاه حداکثر 30 ثانیه در این حافظه ذخیره  می شود.

حافظه بلند مدت:

مرور و تکرار مطالب در حافظه کوتاه مدت منجر به انتقال آن مطلب به حافظه بلند مدت می شود.

مهترین علت های فراموش کردن

فراموشی به عدم توانایی ما در یادآوری اطلاعات از حافظه بلند مدت مربوط میشود، در واقع بسیاری از مطالبی را فراموش کرده ایم، باید بدانیم که وارد حافظه بلند مدت نشده است.

تداخل یادگیری های بعدی در یادگیری های قبلی:

یعنی اگر ما پس از یاد گیری یک مطلب، مطلب دیگری را یاد بگیریم، در یادآوری مطلب اول با مشکلاتی روبرو خواهیم شد. خصوصا اگر مطالب در یادگیری به همدیگر شبیه باشند.

عدم یادداشت برداری:

اگر بخواهیم که مطلبی، خوب در حافظه بلند مدت ما جای بگیرد ، لزومی ندارد که آن را مرتبا تکرار کنیم بلکه بهتر است آن را روی یک تکه کاغذ یادداشت نموده و صرفا به مرور آن مطلب یادداشت شده بپردازیم.

پراکندگی در محتوای مطالعه:

یکی دیگر از دلایل مهم فراموشی و تداخل در یادگیری، پراکندگی محتوای موضوع در حافظه است. در واقع اگر ما مطالب را سازماندهی کنیم ، مشکل تداخل و فراموشی کمتری نیز خواهیم داشت و در نتیجه نیز یادآوری بهتری نیز صورت خواهد گرفت.

مهم ترین و کاربردی ترین تکنیک ها و روشهای تقویت حافظه

استفاده از یادیارها یا یاد آورنده ها:

این تکنیک به ما کمک خواهد کرد تا اطلاعاتی را که به یاد آوردن آنها سخت  و دشوار است را کدگذاری کنیم و با آن طریق بهتر بتوانیم یادآوری مجدد داشته باشیم. در واقع یادیار ها کمک کننده به حافظه هستند.

مخفف ها:

در این روش برای به خاطر سپردن یک مجموعه کلمات خاص، با استفاده از حروف ابتدایی هر کلمات، یک کلمه مخفف ساخته میشود مثلا برای به یاد سپاری رنگ های تجزیه شده توسط منشور یا رنگ ها رنگین کمان از کلمه مخفف (فنزسانب) استفاده می شود که به ترتیب حروف اختصاری رنگ های قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی  و بنفش می باشد.

یا جهت به یاد سپردن آثار عطار نیشابوری از مخفف (ملخها) استفاده می شود که به ترتیب سرواژه کلمات مخزن الاسرار، لیلی و مجنون، خسرو و شیرین، هفت پیکر و اسکندرنامه می باشد.

وزن و قافیه:

استفاده از وزن و قافیه نیز کااربرد زیادی در یادآوری دارد: مثالی از درس عربی در معرفه یکی از انواع اسم ها که شش حالت دارد.

معارف شش بود مضمر اضافه                                          علم، ذوللام، موصول و اشاره

استفاده از تصویر سازی ذهنی:

در این روش از برقراری ارتباط معنی دار بین مطالب از طریق یک  رابطه ذهنی بین آنها استفاده میشود.

به طور مثال، آیا فرا گرفتن واژه درخت آسانتر خواهد بود یا تصویر یک درخت را مجسم کردن؟.

با استفاده از تصویر سازی ذهنی به اطلاعات کد بدهید و به دلیل مشخص تر بودن تصاویر، راحت تر نیز به یاد آورده خواهند شد.

استفاده از مرتبط سازی و تداعی:

در این روش ما از دریافت اطلاعات و ارتباط دادن آن با چیزهایی که قبلا آموخته ایم استفاده می کنیم که در این حالت با یادآوری یک مطلب، مطلب دیگر نیز به آسانی یادآوری خواهد شد.

این روش، یکی از موثر ترین و راحت ترین روشهای تقویت حافظه است.

استفاده از واسطه ها:

از طریق واسطه ها می توان بین مطالب و مواد غیر مرتبط، روابط معنی دار برقرار کرد.

استفاده از روش سازماندهی اطلاعات:

سازماندهی اطلاعات یکی از مهم ترین موضوعاتی است که در رابطه با حافظه باید به آن توجه داشت. با تکیه بر این تکنیک، توانایی فوق العاده ای در حفظ و نگه داری حجم عظیمی از اطلاعات پیدا  می کنید.

حافظه به نوعی شبیه به یک انبار بی نهایت وسیع است که مقدار زیادی اطلاعات در آن جای داده شده است و دایما به میزان اطلاعات او افزوده می شود.

استفاده از تکنیک عدد/ قافیه

این روش از طریق کمک به ایجاد تصاویر ذهنی عمل میکند که در آن اعداد با اشیایی هم قافیه آنها مطابقت داده می شود و سپس می توانید این تصاویر را با تصاویر اشیایی که باید به یاد آورده شوند، ارتباط دهید.

تکنیک عدد/شکل

این روش شبیه تکنیک عدد/ قافیه است.

چند توصیه مهم برای تقویت حافظه

تغذیه مناسب

ورزش صحیح

خواب کافی

دوری از عوامل استرس زا

اعتماد به خود و قدرت حافظه

داشتن انگیزه کافی

مطالب را پشست سر هم نخوانید

استراحت دادن به ذهن خود

افزایش دادن قدرت بینایی و شنوایی

خواندن روزنامه و کتاب به زبان خودتان و زبان بیگانه و….

برخی روش های موثر شناختی رفتاری دیگری نیز وجود دارند که در صورتی که اگر شما با مشکلات مربوط در این زمینه روبرو هستید، می توانید از متخصصان روانشناسی و مشاوره مرکز آرامش زندگی کمک بگیرید.