تشخیص و درمان ناخن جویدن در کودکان و نوجوانان
ناخن جویدن یا تمیز کردن زیر ناخن، عادت بسیاری از مردم از کودکان گرفته تا بزرگسالان است. از میان عادت های عصبی، ناخن جویدن معمول ترین آن هاست که در صورت عدم درمان، احتمال ادامه آن از کودکی به نوجوانی و بزرگسالی نیز وجود دارد.
طبق پژوهش های انجام شده یک سوم کودکان دبستانی و حدود نیمی از نوجوانان ناخن می جوند. طبق آمار، حدود یک چهارم دانش آموزان دبیرستانی نیز گرفتار این عادت ناپسند هستند.
جویدن ناخن در کودکان کمتر از سه سال نادر است، به طور کلی از 5 سالگی این مساله آغاز خواهد شد و شیوع آن معمولا در کودکان 8 تا 12 ساله می باشد. بررسی های مختلف نشان داده است که در حدود نصف کودکان 10 تا 12 ساله این عمل را انجام می دهند.
مهم ترین علت های ناخن جویدن در کودکان
- خشم بیش از حد ناشی از فشارهای روحی و اضطراب برای تسکین ناراحتی ها
- دلواپسی و تضاد های فکری
- بلا تکلیفی به خاطر درگیری با والدین
- امتحانات
- عدم امنیت روانی فیزیکی
- پاسخ دادن به معلم
- تماشای فیلم های ترسناک
- تقلید از دیگران: والدین، دوستان و …
- هیجان بیش از حد
- تغییرات محیطی
- عادت
- عکس العمل خصومتی در مقابل والدین و دیگران
ناخن جویدن ، اغلب نتیجه نداشتن امنیت و آرامش درونی کودک است، یعنی موقعی که کودک تحت فشار قرار می گیرد و شرایط محیط طبق تمایل و دلخواه او نیست و احساس ناراحتی می کند؛ شروع به جویدن ناخن های خود می کند. به طور مثال، موقعی که پدر و مادر، کودک را برای اولین بار به کودکستان یا مدرسه می سپارند، اگر محیط تازه برای او ناگوار باشد، کودک ناخن های خود را می جود یا شست خود را می مکد.
البته مدت انجام چنین عملی ممکن است کوتاه باشد و آن را ترک کند، اما ممکن است ادامه یابد. بعضی از کودکان هیچ مشکلی ندارند و فقط جویدن ناخن را از کودکان دیگر یاد می گیرند و تقلید می کنند و به این عمل ادامه می دهند.
بعضی از متخصصین معتقدند اگر کودکی به مکیدن شست یا انگشتان دیگر عادت کرده باشد و پدر و مادر او را از این عمل منع کنند، کودک ممکن است به جویدن ناخن خود بپردازد و به این عمل عادت کند. بیشتر مادران از این که کودک ناخن هایش را می جود، بسیار نگران هستند.
بعضی از مادران نزد پزشک در حضور کودک ده تا دوازده ساله خود، از او شکایت می کنند و اظهار میدارند: آرزو دارم یک دفعه ناخن های کودکم را بگیرم و لی هنوز موفق نشده ام، او ناخن هایش را می جود و می خورد. جالب این که درست در همین زمان که کودک پهلوی مادر ایستاده است، ناگهان انگشتش را به داخل دهان می برد و شروع به جویدن ناخن هایش میکند. مادر باید بداند که این عمل کودک ارادی و اختیاری نیست.
بعضی از مادران می ترسند از این که ناخن جویدن موجب آزار معده و روده ی کودک شود و در این باره نیز از پزشک سوال می کنند. مادران باید بدانند که جویدن و خوردن ناخن، عادتی است بی ضرر و هیچ مشکلی برای کودک به وجود نخواهد آورد، ولی رفتار پدر و مادر ممکن است مشکلاتی برای او ایجاد کند.
بهترین کاری که پدر و مادر در برابر این عادت کودک می توانند انجام دهند این است که به این عمل کودک توجه نکنند و به آن اهمیت ندهند. کودک را نباید به خاطر جویدن ناخن سرزنش یا مسخره کنید و او را در جلو دیگران خوار و خفیف سازید. موقعی که کودک بزرگ تر شد، حس غرور او مانع ادامه انجام این عمل خواهد شد و آن را ترک خواهد کرد.
موثر ترین راه های درمان ناخن جویدن کودکان
درمان این مشکل ناخن جویدن در کودکان به دو شیوه انجام می شود:
- رفتاری و اقدامات اطرافیان
- دارو درمانی: به طور کلی دارو درمانی در این مساله در مرحله اولیه لازم نیست و تمرکز اصلی بر روی اصلاح رفتاری والدین است و در صورت لزوم و مشورت با روانشناس داروی های ضد اضطراب و افسردگی تجویز خواهد شد.
درمان های رفتاری
-
کسب آرامش تدریجی و ریلکسیشن:
در این مورد، از روش های خاص ریلکسیشن تدریجی و پیشرونده استفاده خواهد شد، اما اگر به علت بالا بودن استرس های کودک، این روش درمانی نیز جواب ندهد، باید داروهایی تجویز شود تا اضطراب های فیزیکی کودک کمتر شود تا بتوان بقیه اقدامات روانشناختی را راحت تر انجام داد.
- تمرین کردن
- مقایسه عینی از طریق عکس گرفتن یا فیلم گرفتن جهت سالم بودن ناخن هایش و خراب شدنش
- آگاهی را به کودک بیاموزید.
- موقعیت را عوض کنید/ عوامل مرتبط را در هم بشکنید: (پرت کردن حواس کودک در حین ناخن جویدن)
- در ناخن جویدن وقفه ایجاد کنید.
- تقویت کنید و انگیزه بدهید.
- ندیدن گرفتن این رفتار کودک و اظهار نکردن در مقابل او در رابطه با این مشکل
- دعوا و تنبیه نکردن کودک
- کوتاه کردن ناخن ها
- شناسایی مکان ها و زمان هایی که کودک در آن زمان و موقعیت شروع به ناخن جویدن می کند.
در واقع در این روش منابع ایجاد کننده استرس برای کودک شناسایی خواهد شد که راه درمان را هموارتر خواهد نمود.
-
دادن رفتارهای جایگزین به کودک و تغییر موقعیت:
در این روش، والدین باید یک مشغولیت دیگر برای دست کودک فراهم کنند. مثلا شی کوچک و قابل حملی در اختیارش بگذارید که هر کجا خواست با خود ببرد. مثل یک توپ لاستیکی، یک تکه خمیر یا… در صورت نیاز، جویدن ناخن، تشویق کنید تا با آن شی بازی کند.
اگر کودکی دارید که با مشکل فوق رو بروست، می توانید با متخصصان روانشناسی مرکز مشاوره صدای آرامش در تماس باشید.
